METEORLAR (2024)

METEORLAR (Göktaşları) 2024

 

| Ocak - Quadrantids

| Nisan - Lyrids

| Mayıs - Eta Aquarids

|Temmuz -  Delta Aquarids

| Ağustos - Perseids

| Ekim - Orionids

| Kasım - Leonids

| Aralık - Geminids - Ursids

 

      

Güneş çevresinde değişik yörüngelerde dolanan irili ufaklı her türlü kaya parçasına göktaşı denir. Kuyrukluyıldızların yörüngelerinde dolaşırken tamamen parçalandıklarında geriye kalan katı küçük çekirdek parçaları ve yine bu bozulma ve parçalanma süreci sırasında yörüngelerinde bıraktıkları kuyrukluyıldız maddesi göktaşlarının kaynağıdır. Ayrıca  Apollo türü parçalanmış küçük gezegen artıklarına da göktaşı denir. Bunların boyutları 10 km çaplı kaya parçalarından, 1 mikron büyüklüğündeki toz parçacıklarına kadar değişir. Göktaşlarının büyük olanlarının kökeni küçük gezegenler, küçük olanların kökeni ise kuyrukluyıldızlardır. Eğer uzayda bol miktarda bulunan bu göktaşlarının yörüngeleri Dünya'mızın yörüngesi ile kesişirse, göktaşı büyük bir hızla (12-72 km/sn) atmosfere girer. Bu sırada meydana gelen sürtünme ile göktaşı ısınır, yanar ve ışık saçmaya başlar. Halk dilinde bu olaya yıldız kaydı denir. Özellikle açık yaz gecelerinde her insanın yıldız kayması olarak gördüğü hatta niyet tuttuğu bu ilginç görüntünün aslında uzaydaki yıldızlarla hiç bir ilişkisi yoktur. Göktaşının parlaklığının birden arttığı yanma işlemi bize çok yakın bir konumda, Dünya atmosferinde meydana gelir. Yılın belirli gecelerinde kayan yıldızların sayısı çok artar. İşte bu olaya göktaşı yağmuru adı verilir. Göktaşı yağmurunun hızlandığı gecelerde göktaşlarının yıldızlara göre gökyüzünde  izlediği yol bir gök atlası üzerine çizilirse, tüm bu yolların aynı noktada kesiştiği görülür. Yani o gece, tüm göktaşları gök yüzünde sanki bu noktadan geliyormuş gibi görülürler. Gökyüzündeki bu noktaya saçılma (radyan) noktası denir. Aslında hepsi birbirine paralel yörünge izleyen göktaşları atmosfere girmektedir. O geceki göktaşı yağmuru bu saçılma noktasının bulunduğu takımyıldızın adı ile anılır. Örneğin; Perseid, Leonid göktaşı yağmuru gibi.
Yeryüzün'den yaklaşık 120 km yukarıda yanarak ışık saçmaya başlayan göktaşlarının çoğu 60 km üstümüzde yanıp yok olur. Bunlar boyutları çok küçük olanlardır. Eğer göktaşı yeterince büyükse yanan kısmından artan parçalar yeryüzüne kadar ulaşabilir. Böyle büyük olanlar gökyüzünde çok daha fazla ışık saçtığı için bunlara ateş topu denir. Yeryüzüne ulaşan göktaşlarının sayısı çok azdır. Bu yağmurlardan sonra zaman zaman 2-3 tane tuğla büyüklüğünde göktaşı bulunmaktadır. Dünya'ya ulaşabilen göktaşları yandığından rengi siyahtır. Atmosferde gazla sürtünmesinden dolayı da yüzeyi cilalanmış gibi düzdür. 
 Yörüngesi bilinmeyen çapı bir kaç yüz metreden daha büyük bir göktaşıyla çarpışmanın çok nadiren yüzbinlerce yılda bir olduğu bilinmektedir. Olası çarpışma tehlikelerinden korunmak için NASA'da sürekli bir gözlem programı sürdürülmektedir. Bu gözlemlerle ilgili bilgileri internet üzerinden takip etmek için buraya tıklayın.

 Quadrantids (Dörtlük)

Çıkış (saçılma) noktası:

Çoban(Boötes) Takımyıldızı civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Gece yarısından sonra kuzey-doğudan yükselecek olan Çoban Takımyıldızı ve Büyük ayı takımyıldızı  civarına bakmak gerekir.  Etkin olduğu gece,gece yarısından yaklaşık 1 saat sonra doğup bütün gece gökyüzünde kalacak 21,9 günlük (%52’si aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkileyebilir.

Etkin olduğu zaman aralığı:

26 Aralık-16 Ocak

En etkin olduğu tarih:

3/4Ocak gecesi

Saatte kaç tane ve hızı

100 adet  ve 42.2km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

Asteroid 2003 EH

Sayfa Başı

 Lyrids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Çalgı(Lyra) takımyıldızının baş yıldızı  Vega’nın civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:

 Astronomik tan’ın bitiminden  itibaren Kuzey-doğu'dan  yükselen Çalgı Takımyıldızı'nın parlak yıldızı Vega’nın civarına bakılabilir Kuzey yarım küreden en iyi sabaha karşı izlenirken, Güney yarım kürenin orta enlemlerinden de izlenebilir. Etkin olduğu gece 14.1 günlük (%99'u aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkileyebilir.

Etkin olduğu zaman aralığı:

 15 - 29 Nisan

En etkin olduğu tarih:

 22-23 Nisan geceleri

Saatte kaç tane ve hızı

 10-15 adet ve 48.4km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 Thatcher Kuyrukluyıldızı(C/1861 G1)

Sayfa Başı

 Eta Aquarids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

 Kova (Aquarius) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:

Güney yarıküreden çok daha iyi gözlenen bu yağmur özellikle sabah alacakaranlığına yakın saatlerde daha etkin olmak üzere astronomik tanın başlamasından yaklaşık yarım saat önce doğu yönünden  yükselen  Kova Takımyıldızı civarında  izlenebilir. Etkin olduğu gece, Astronomik alaca karanlıktan yaklaşık 10 dk sonra doğan 27,1 günlük (% 7,2'si aydınlık)  Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacak.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 15 Nisan – 27 Mayıs

En etkin olduğu tarih:

 5/6 Mayıs gecesi

Saatte kaç tane ve hızı

 10-30 adet  ve 66.9 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 1P/Halley Kuyruklu yıldızı

Sayfa Başı

Delta  Aquarids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Kova (Aquarius) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:

Perseid meteor yağmuru ile çakışabilir. Güney yarıküreden  ve kuzey yarıkürenin tropical enlemlerinden izlenebilecek.Etkin olduğu gece sivil tanın bitiminden itibaren doğudan yükselen Kova Takımyıldızının güneyine  bakılmalıdır. Etkin olduğu gece 25.9 günlük (%21'i aydınlık) Ay'ın   gözleme olumsuz etkisi olmayacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

 25 Temmuz – 5 Ağustos

En etkin olduğu tarih:

 30/31 Temmuz gecesi

Saatte kaç tane ve hızı

 15-20 adet  ve 41 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 96P/Machholz

Sayfa Başı

 Perseids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Kahraman  (Perseus) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Gökyüzü yeteri kadar karanlığa eriştiği andan itibaren Kuzey doğu'dan yükselen Perseus Takımyıldızı civarında daha etkin olmak üzere gökyüzünün her tarafından izlenebilir.  Etkin olduğu gece gece yarısından  yaklaşık yarım saat önce batacak olan 8.4 günlük (%52'si aydınlık) Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacak.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 14 Temmuz - 1  Eylül

En etkin olduğu tarih:

 12-13 Ağustos geceleri

Saatte kaç tane ve hızı

 50-75 adet ve  60 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 109P/Swift-Tuttle Kuyruklu yıldızı

Sayfa Başı

Orionids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Avcı (Orion)Takımyıldızının parlak yıldızı Betelgöz

 

 

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Gece yarısından itibaren doğu’dan yükselen Avcı Takımyıldızı'nın  doğu yönündeki yıldızı  Betelgözün kuzeyine doğru bakılarak gökyüzü karanlığının izin verdiği ana kadar  izlenebilir. Etkin olduğu gece 18.1 günlük (%84’ü aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkileyebilir.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 26 Eylül - 22 Kasım

En etkin olduğu tarih:

 20/21 Ekim gecesi

Saatte kaç tane ve hızı

 10-20 adet ve saniyede 67 km

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 1P/Halley Kuyruklu yıldızı

Sayfa Başı

Leonids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Aslan ( Leo ) Takımyıldızı

 

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Kuzey ve güney yarım kürelerden izlenebilir. Gece yarısından itibaren  doğudan yükselen Aslan Takımyıldızı civarına  bakılabilir.  Etkin olduğu gece 16.3 günlük (% 94’ü aydınlık) Ay  gözlemi olumsuz etkileyebilir.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 3 Kasım - 2 Aralık

En etkin olduğu tarih:

 17/18 Kasım

Saatte kaç tane ve hızı

 Yaklaşık 15 adet ve 71 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 55P/Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı

Sayfa Başı

 Geminids

Çıkış (saçılma) noktası:

 İkizler (Gemini) Takımyıldızının  Castor yıldızı civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:

Astronomik tanın bitiminden itibaren kuzey doğudan yükselenİkizler Takım yıldızı'nın parlak iki yıldızı olan Castor ve Pollux civarına bakılabileceği gibi yılın en kuvvetli meteor yağmuru olduğundan gökyüzünün her bölgesinden gözlenebilir.  En fazla sayıda meteora gece 02:00 civarı rastlanabilir. Etkin olduğu gece Astronomik tan'ın başlangıcından yaklaşık 3 saat önce batacak olan 12.6 günlük (%97'si aydınlık)  Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 19 Kasım - 24 Aralık

En etkin olduğu tarih:

 13/14 Aralık

Saatte kaç tane ve hızı

 Yaklaşık 50-120 adet ve 35 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 Asteroid 3200 Phaethon(Güneş etrafında dolanma süresi 1.4 yıl)

Sayfa Başı

Ursids

Çıkış (saçılma) noktası:

 Küçük Ayı ( Ursa Minor ) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Kuzey ve güney yarım kürelerden izlenebilir. Gece yarısından itibaren  doğudan yükselen Aslan Takımyıldızı civarına  bakılabilir.  Etkin olduğu gece 20.6 günlük (% 59’u aydınlık) Ay  gözlemi olumsuz  etkileyebilir.

 

Etkin olduğu zaman aralığı:

 13 - 24 Aralık

En etkin olduğu tarih:

 21/22 Aralık

Saatte kaç tane ve hızı

 Yaklaşık 10 adet ve 33 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

 8P/Tuttle Kuyrukluyıldızı

Sayfa Başı

Kaynak

https://solarsystem.nasa.gov/asteroids-comets-and-meteors/meteors-and-me...

http://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/the-best-meteor-showers-in-2024/